Odporność człowieka to bardzo szerokie zagadnienie. Na studniach biologicznych był temu poświęcony cały przedmiot, a uważam, że to i tak za mało, by poznać wszystkie szczegóły funkcjonowania tego skomplikowanego systemu. Nie jest moim celem zaznajomienie Was z tymi szczegółami, chciałabym jednak, byście poznali podstawowe mechanizmy funkcjonowania układu odpornościowego i nabywania odporności, gdyż wiedza ta przyda się po to, by wzmocnić organizm. Postanowiłam stworzyć cały cykl wpisów, które będą poświęcone mechanizmom budowania odporności, w powiązaniu z tematyką żywieniową. Zanim jednak przejdę do meritum, pierwszy wpis będzie poświęcony podstawowym informacjom na temat układu odpornościowego.
Co to jest układ odpornościowy?
Układ odpornościowy to cała grupa narządów limfatycznych, naczyń chłonnych, ale także komórek uczestniczących w reakcjach obronnych czy przeciwciał (przeciwciało – rodzaj białka, które powstaje w wyniku reakcji a antygenem), które razem chronią organizm ludzki przed patogenami lub innymi szkodliwymi substancjami 1. Ich zadaniem jest rozpoznanie zagrożenia (np. patogenu, komórek) i jego eliminacja. Układ odpornościowy ma także zdolność do „uczenia się” i „zapamiętywania”. Musi też potrafić rozróżniać zdrowe komórki od tych nie działających prawidłowo.
Zaburzenia odporności
Istnieją oczywiście różnego rodzaju zaburzenia mechanizmów odpornościowych, na przykład niedobór odporności (gdy układ odpornościowy jest mniej aktywny niż powinien być), który jest o tyle groźny, że jego konsekwencją są nawracające ciągle infekcje, które zagrażają nie tylko zdrowiu, ale i życiu osoby z niedoborem odporności. Niedobór odporności może być skutkiem choroby genetycznej (SCID), działania patogenu (np. wirus HIV), może być także spowodowany środkami farmaceutycznymi. Przeciwnym biegunem są choroby autoimmunologiczne, które prowadzą do nadaktywności układu odpornościowego w wyniku czego układ odpornościowy atakuje własne, zdrowe i prawidłowo funkcjonujące tkanki, traktując je na równi z obcymi intruzami. Powszechnie znane choroby autoimmunologiczne to: cukrzyca typu 1, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie tarczycy typu Hashimoto, łuszczyca.
Linie obrony
Nasz układ odpornościowy, broniąc nas przed infekcją, działa na kilku poziomach 2:
